"Le sommeil des Mages", Cathédrale d'Autun (XIIe eeuw).
Het leren waarnemen
van sterrenbeelden en planeten
Voor leraren van de zevende klas van Vrije School (leerlingen 11-12 jaar) verscheen in 1990 een boek Sterrenkunde en in 1995 de tweede druk (Uitgever Vrij Pedagogisch Centrum). Aan een fenomenologische benadering bleek behoefte te zijn. Peter Schukking, de initiatiefnemer en kundige begeleider, vroeg om een derde druk. In 2000 zou een uitgebreide versie, met veel nieuwe afbeeldingen, uitkomen. Dat is niet gebeurd, daarna waren de omstandigheden niet meer gunstig.
Een klein deel van deze bestanden verscheen vanaf 2003 op de vorige website. In 2013 zijn deze bestanden omgezet in een pdf en enkele andere bestanden toegevoegd. Dit geheel is provisorisch van opzet. Voor leraren die enisgzins Duits kunnen lezen, wordt vanwege het beeldmateriaal en knutselmateriaal het Himmelskundebuch aanbevolen.
Voor beginnende leraren is de volgorde in onderstaand overzicht een hulp om stap voor stap zelf vertrouwd te raken met het gebeuren aan de hemel. (Sommige artikelen staan ook in het menu)
Hemelbogen van de zon in de vier seizoenen (een statische benadering, Griekse zienswijze)
Dynamiek van het jaarverloop (de twee tegenstellingen) (een meer dynamische benadering, ook Griekse zienswijze)
Methodisch-didactisch "de zon als grondslag"
Voor mensen die voor het eerst de periode Sterrenkunde geven is het zinvol deze tekst ruim voor de periode te lezen.
In de rubriek "Kosmos en mens", hoofdstuk "Oorsprong sterrenbeeld" worden ook geschiedkundige bronnen besproken. De namen van de (meeste) sterrenbeelden hebben hun oorsprong in de Babylonische cultuur; de gestaltes in de Griekse.
Aanwijzingen o.a. voor het leren waarnemen van de sterrenbeelden:
didactiek fenomenologie sterrenkunde 12 jarigen.pdf (archief oude website, 6 MB)
Deze PDF van de oude websiteversie van het boek Sterrenkunde biedt veel beeldmateriaal dat de leraar kan gebruiken voor bordtekeningen.
De uitgebreide handleidingen voor knutselwerk (kwadrant, draaibare dierenriemkaart) staan op de website van de Vrijeschoolleraren.
"Möge auch Dich der Engel zur guten Zeit wecken und Dir immer wieder neu Deinen Stern zeigen!"
De jaarlijkse gang van de zon dient als grondslag voor het bespreken van de Dierenriembeelden. Over de 12 Dierenriembeelden is op deze website veel te vinden. Kijk ook bij de rubriek Extra!
Methodisch-didactisch Dierenriem bespreekt o.a. het klassikaal lopen van de Dierenriembeelden en de zon.
Voor leraren die zich in de geschiedkundige bronnen willen verdiepen, is er het uitvoerige artikel over de oorsprong van de namen en de gestalten van de Dierenriembeelden: geschbeelden2.pdf
De historicus Albert Schmelzer (Freie Hochschule für anthroposophische Pädagogik) schreef een recensie (over de uitgebreidere Duitse versie van 2005).
A. Schmelzer: Rezension "Geschichtliche Betrachtung über Namen und Gestalten der Sternbilder"
De stijgende en dalende gang van de zon dient als grondslag voor het bespreken van de maan en de planeten.
Zie voor de maan en de planeten vooral de actuele gidsen. Zie voor klassikaal te gebruiken beeldmateriaal de "Sterren- en planetenkalender".
Leerlingen tekenen graag de avondhemel zoals die er uitziet in de maand dat ze jarig zijn.
De kalenders van vorige jaren blijven goed te gebruiken voor het leren waarnemen van de sterrenhemel. De sterrenhemel in januari blijft elk jaar dezelfde....
Door de pagina's uit elkaar te halen bieden 3 kalenders 36 avondhemels.
De maan verschijnt elke dag anders
Het licht en de beweging van de planeten (ook zonder afbeeldingen)
Het menu Planetenkwaliteiten biedt artikelen waarin, voortbouwend op de wijze waarop de planeten zich tonen en zich verhouden tot de zon, hun karakteristieke eigenschappen beschreven worden.
De Verening van vrijescholen heeft toestemming gegeven tot publicatie van deze bestanden uit het boek "Sterrenkunde in klas 7 van de Vrije School" op de website.
Op initiatief van Manfred von Mackensen, Pädagogische Forschungsstelle in Kassel, ontstond er in 1997 van "Sterrenkunde" een Duitse vertaling en in 2005 een tweede, sterk uitgebreide oplage. Deze kreeg in 2014 een herdruk.
