Arcturus, Spica en Regulus vormen samen de zogenaamde Lentedriehoek.
Uit: Walter Kraul: Erscheinungen am Sternenhimmel, Verlag Freies Geistesleben, Stuttgart.
Arcturus, de berenhoeder
In het begin van de avondschemering verschijnt Jupiter als eerste aan de nog blauwe hemel. Kort erop, de hemel is iets donkerder geworden, wordt linksboven hem de oranjekleurige Arcturus zichtbaar. Deze helderste lentester is in de komende maanden ‘s avonds gemakkelijk te vinden, hij is de enige opvallende oranjekleurige ster in de buurt van de Grote Beer. De naam Arcturus heeft betrekking op de plaats aan de hemel. Arctos is het Griekse woord voor beer, arctos-oura betekent “aan de staart van de beer”. Vroeger heette de ster Arktophulakos (Grieks) / Arctophylax (Latijn, berenhoeder of berenwachter.
De helderste sterren van zijn beeld vormen een grote papieren vlieger of een knots, zie de afbeelding. Het sterrenbeeld heeft vele namen gedragen: herder, jager, reiziger, korenmaaier en ossenhoeder of Boötes (het Griekse Bous betekent os, rund of koe). De naam Boötes heeft eveneens betrekking op de ligging, de zeven helderste sterren van de Grote Beer werden de “zeven ossen” genoemd.
De Lentedriehoek
Arcturus vormt samen met de Spica en Regulus, de helderste sterren van de Maagd en de Leeuw, de Lentedriehoek. Deze is met behulp van de helderste sterren van de Grote Beer (de steel van de Steelpan of de dissel van de Grote Wagen) gemakkelijk te vinden. Trek de boog van de steel door tot Arcturus, Spica is de opvallende ster lager aan de hemel. Meer westwaarts bevindt zich de blauwkleurige Regulus (in de Leeuw). Arcturus, Spica en Regulus zijn in de lentemaanden ‘s avonds goed te herkennen. Vooral dit jaar, nu Jupiter zich in de Maagd bevindt.
In het mythologische verhaal gaat het eveneens over de verhouding van Arcturus met de Grote Beer.
Callisto en Arcas
De koning van Arcadië had een schone en sportieve dochter, Callisto (letterlijk: de mooiste). Deze jonge vrouw had een zo grote voorliefde voor het jagen, dat ze de gelofte deed zich geheel te wijden aan de jachtgodin Artemis (Diana) en maagd te blijven.
Toen ze eens vermoeid op het gras uitrustte, kwam de verliefde Jupiter vermomd als Artemis naar haar toe en kuste haar. Te laat ontdekte ze dat ze bedrogen was. Vol met verwijten naar zichzelf, volgde ze de bosnimfen op hun tochten en vreesde dat haar geheim ontdekt kon worden. Toen de maan negen keer vol was geworden, gingen ze naar een bron om zich te verfrissen. Callisto werd rood van schaamte en de verontwaardigde Artemis verjoeg haar. Eenzaam in het bos baarde zij een prachtige en sterke zoon en noemde hem Arcas. Juno, de gemalin van Jupiter, werd zo jaloers op Callisto, dat ze haar veranderde in een wilde berin, die zich voor jagers, met name voor Orion, moest verbergen.
Arcas groeide op bij pleegouders en wist niets van zijn afkomst. Op 15 jarige leeftijd ging hij op berenjacht en plotseling stond een reusachtige berin voor hem. Callisto herkende direct haar zoon. Arcas schrok van de blik van de berin en toen deze hem naderede, hief hij zijn arm omhoog om haar met zijn speer te doorboren. Op dat moment kwam Jupiter met een stormachtige wind voorbij en droeg beiden naar hemelse hoogte. De berin Callisto werd de Zevenster, de mooiste groep sterren van de Grote Beer (de Grote Wagen), en haar zoon Arcas de ster Arcturus, die haar volgt.
Juno, die zich door Jupiter bedrogen voelde, beklaagde zich bij Oceanos, de Wereldstroom, en deze besloot dat de Zevenster zich niet, zoals andere sterrenbeelden, elk etmaal kon baden en zich verfrissen.
In Griekenland was Arcturus een op-en-ondergaande ster, terwijl de Zevenster altijd boven de noordelijke horizon verbleef, niet onderging in de Oceanos.
Oorspronkelijke tekst: a tempo 05/2005
