Maansikkels in Mekka en in Utrecht (laag) op 14, 15 en 16 oktober op het moment van zonsondergang.
Wanneer de sikkel boven de gekromde grenslijn is, kan deze met het blote oog worden waargenomen.
De Ramadan, de negende maan-maand in het Islamitische jaar
Op 15 oktober beginnen veel Islamieten een maand te vasten. Vanaf het moment in de ochtendschemering dat een witte en een zwarte draad van elkaar onderscheiden kunnen worden tot het moment dat de zon weer ondergaat, onthoudt men zich van drank en voedsel. De vastenmaand Ramadan is de negende maand in de Islamitische maan-kalender en begint jaarlijks ongeveer 11 dagen eerder, berekend vanuit de zogeheten Westerse zon-kalender. Volgend jaar begint het vasten op 4 oktober.
De naam Ramadan of Ramazan betekent de maand van de grote hitte en herinnert aan de periode waarin de Arabische maankalender omstreeks de winterzonnewende begon en nog verbonden was met de seizoenen. Wanneer de avondsikkel van de maan zich voor het eerst weer liet zien, begon de nieuwe maand. Elke nieuwe dag begon bij zonsondergang. Een jaar had twaalf maan-maanden van afwisselend 29 of 30 dagen. Eens in de twee of drie jaar werd een extra maand, een schrikkelmaand, ingevoegd opdat de maan-kalender in de pas bleef lopen met de seizoenen.
De profeet Mohammed ontving tijdens zijn bedevaart in 632 na Chr. van Allah de openbaring voortaan geen schrikkelmaanden in te lassen. Sindsdien duurt het islamitisch jaar 354 of 355 dagen. Op het noordelijk halfrond vindt de vastentijd de komende jaren in de herfst plaats. Daarna in de zomer, lente, winter en over 33 jaar begint het vasten weer in oktober.
Wanneer een gebied verder verwijderd is van de Evenaar, wordt er in de donkere maanden van het jaar dagelijks minder uren gevast. In Nederland duurt dit jaar het dagelijkse vasten korter dan 12 uur, in Indonesië langer.
De eerste vastendag kan ook 16 of 17 oktober zijn, afhankelijk welke regel wordt gehanteerd. Mohammed zou gezegd hebben dat het vasten dient te beginnen wanneer de nieuwe maansikkel was waargenomen. Traditionele Islamitische stromingen wachten op het bericht van de plaatselijke religieuze autoriteit dat de avondsikkel met het blote oog is waargenomen. In Nederland zal de maansikkel waarschijnlijk pas twee dagen na nieuwe maan zichtbaar worden. Op 16 oktober gaat de zon onder om 18.43 uur, de sikkel een uurtje later. Zoek “de Ramadan-sikkel” tegen 19.15 uur heel laag in het zuidwesten.
Veel Islamitische stromingen richten zich voor de begindata van het vasten echter op de maansikkel in hun moederland of op regels die in het moederland gelden. In landen dichter bij de Evenaar staat de avondsikkel bij zonsondergang veel hoger. In Turkije kan de nieuwe sikkel met een verrekijker al een avond eerder te zien zijn (op 15 oktober gaat de maan 42 min. na de zon onder). In het veel zuidelijker gelegen Mekka gaat de avondsikkel die avond al een uur na de zon onder; aldaar is de sikkel op 15 oktober ook met het blote oog goed zichtbaar.
In Saoedi-Arabië en ook in andere landen wordt door bepaalde stromingen een overzichtelijke regel gehanteerd: de nieuwe maand begint op de avond waarop de maan voor het eerst na zon ondergaat, berekend vanuit Mekka. In de zogeheten administratieve kalender begint de nieuwe maand meestal een dag voordat de maansikkel kan worden waargenomen. Op 14 oktober staan de zon en de nieuwe maan om 4.46 uur het dichtst bij elkaar. In Mekka gaat de nieuwe avondsikkel slechts 18 min. na de zon onder en is dus zeker niet te zien.
De verduisterde maan op donderdag 28 oktober
Halverwege de Ramadan maand is het volle maan, deze keer wordt ze verduisterd. Op 28 oktober valt vanaf 3.13 uur de donkere schaduw van de aarde op haar. Van 4.23 uur tot 5.45 is ze geheel verduisterd en heeft ze een oranje - diepbruine kleur. Kort erop begint het te schemeren. Om 6.54 uur is de maanschijf weer rond, ruim een uur later komt de zon in de tegenoverliggende richting op. Nu is het de fase van afnemende maan en aan haar kun je vroeg in de ochtend aflezen hoe lang het nog zal duren totdat de volgende maan-maand begint.
Oorspronkelijke tekst: a tempo 10/2004
