Phainomena, het leergedicht van Aratus
De astronoom Eudoxus, die in Egypte gewerkt had, schreef als eerste over het sterrenbeeld Cepheus. Het mythologische verhaal over hem, zijn vrouw Cassiopeia en hun dochter Andromeda was door de toneelstukken van de tragediedichters Sophocles en Euripides bij het Griekse volk zeer bekend.
De dichter Aratus (uit Soloi) bouwde hierop voort. De Poolster komt in dit gedicht niet voor. In die tijd lag de noordelijke hemelpool niet bij de staart van de Kleine Beer, maar in de buurt van zijn kop. Toen was Cassiopeia aanzienlijk verder verwijderd van de hemelpool dan haar man; zij bleef elk etmaal vijf uren verborgen achter de noordelijke horizon.
De beschrijvingen van Aratus hadden een grote invloed op de wijze waarop de mensheid zich de sterrenbeelden voorstelt. Voor de Grieken, die het drama van de vorstenfamilie kenden, waren de beschrijvingen van Aratus een leergedicht. Hiermee leerden ze de sterrenbeelden te herkennen. In die tijd was er nog geen coördinatensysteem om de plaats van een ster aan te geven noch waren er hemelkaarten met lijnen tussen de sterren. Het vertrouwd zijn met het mythologische verhaal maakte het mogelijk het nachtelijke gebeuren aan de hemel te volgen.
Nawoord:
De Engelse vertaling (Aratus Phaenomena) door Douglas Kidd heeft een weldoordacht uitgebreid commentaar met unieke geschiedkundige beschouwingen.
Onderstaande link biedt de Duitse vertaling van de Phainomena van Aratus door Manfred Erren, een antiquarische uitgave van Heimeran Verlag. Dit antiquarisch boek is overgetypt door Aleid Bisterbosch:
Een Nederlandse vertaling is mij niet bekend
Het leergedicht van Aratus - ARATOS PHAINOMENA
Sternbilder und Wetterzeichen (etwa 270 v. Chr.)
Griechisch-deutsch übersetzt von Manfred Erren
Mit 23 Sternkarten von Peter Schimmel
Heimeran Verlag München 1971
Ab 2009 wieder lieferbar: Artemis und Winkler Verlag.
Siehe auch die deutsche Nationalbibliothek
Commentaar van Hipparchus op dit leergedicht dat zo'n belangrijke rol gekregen heeft (een Grieks-Duitse bestand van 13 MB):
